Dragutin Karlo Deklić - Priča o caru Dušanu o dvanajest budvanskih djevica i o lijepoj Tani

Dragutin Karlo Deklić

Priča o caru Dušanu o dvanajest budvanskih djevica i o lijepoj Tani

aliti kako su Budvani izgubili Jaz

Kada je jednom samodržac Stefan, Dušan zvani,

pošao da svoje primorske strane pohodi, bez carice,

zastao je u Budovi sa pratnjom vitezova starih, odabranih,                       (1)

a ujedno da presudi sporne sa Kotorom, carskim gradom, granice;

uz njega je bio i Grbljanin Buća, kao dvorski blagajnik znani.                  (2)

Budljani su svečano dočekali Cara i spremili sve po Statutu:

tri pogošćenja hrane hrane i pića, perpere, škrinju sukna i svile,       

pa kada Konte zapita Gosta ima li možda i “želju krutu”.                        (3)

ovaj mu šapne na uho, pošto su tu gospodje bile:

“Samo za moje vitezove želim dvanajest mladenica”.                                 (4)

Knez se tada nadje u čudu i zastade smrknutog lica,

ali se njegov kancelir Zano, koji je, tobož, jezike znao                                (5)

i koji je sa vrlim sestrama na Punti još stare račune imao,                     (6)

odmah domisli: “Pa imamo samostan latinskih časnih koludrica,

jer gdje da nadjemo sada u gradu dvanajest pravih djevica?”

Sjutradan, kada je Car sa konjanicima bio krenuo put Lastve                  (7)

vitezovi bijahu mrzovoljni, a Buća im je znavao ćud i mane,

pa kad stigoše na Jaz, sve praćeni od kaludjera i pastve,                          (8)

on im najavi gozbu u Boki, u krčmi kod lijepe Tane,

koja je uvijek držala i nekoliko mladih učenica.

Te večeri fešta je trajala burno sve do zore rane,                                    (9)

za dvanajest vitezova staralo se šest žena, kao lavice,

i svaka od njih je dijelila slasti vješto i na obije strane,

a i Stefan je triput ispio pehar u čast Boke i čari domaćice,

dok mu je ona mrsila bradu i tepala nježno:”Mili moj Dušane”.

Poslije je Car krenuo iz Kotora galijom do grada Svetoga Vlaha         (10)

svuda su mu činjeli fešte i u gozbama je divne proveo dane,

ali se je ipak, na cijelome putu sjećao, uz dosta uzdaha,

one mjesečeve noći u Boki i nježnosti lijepe Tine

i nerado se vraćao na Istok da tamo vodi nove megdane;                     

Kanio je da prekine ratove i odrekne se časti krunisane

i vlasti nad golemom državom Srba, Bugara, Grka i Arbanasa,

pa da se prije starosti doseli, iz prestonice zemlje Staroga Rasa,

u pitome morske strane pa da na Prevlaci, na domak lijepe Tane,

sagradi dvorac i gaji lozu, zlatne nerandže i melagrane.                      (11)

Ipak je sudbina drukčije htjela i Stefan je krenuo u pohode nove,

u želji da spriječi najezdu tursku i da Vizantiji produži tok,

pa da u gradu zemljaka Konstantina, kao da ga carstvo zove,

postavi temelje zakonske vlasti i ulije životni sok.                               (12)

no htijaše prije obaviti neke svoje zaostale poslove.

I uputi glasnike sa pismima carskim na sve četiri strane,

Jedno bijaše papi Klimentu, drugo caru Jovanu na Bosforu

treće i četvrto Kotoru i Budvi, poradi granica i posjete od lani,

dok peto, uz zlatnu dijademu što su je radili isti majstori na dvoru,

na naslov: "Knjeginji Tivta-Učilište ljubavi kod Milostive Tane".            (13)

P.S.

Čujte i zapamtite nekoliko rečenica iz tih mudrih poslanica:

Lako je vama slati u boj kada sjedite na daljini toj:      (I)

Imperije kao i čovjek imaju svoj životni vijek;               (II)

Onima čija su polja i gora, zapada i obala mora,          (III)

Nevalja riječ mladenice, tumačit kao djevice;               (IV)

Bolja je lijepatanica, negoli bugarka carica.                  (V)

Note:

1- srednjevjekovni naziv za Budvu;

2- blagajnik na dvoru Cara Dušana, iz kotorske porodice Bućina;

3 - imati nadražaj za snošaj, kod muškarca:

4 - mladih djevojaka (arhaičan staroslovenski izraz)

5 - radi se o Zanu Grivičiću ondašnjem opštinskom sekretaru, inače gradonačelniku plemićke porodice Zanovića, od kojih su neki ostali poznati ako čuveni pustolovi

6 - radi se o Katoličkoj crkvi Santa Maria in Punta i istoimenom manastiru opatica

7 - prvo granično selo od Budve prema Grblju;

8 - plaža u blizini Budve, na jugoistočnoj strani Grblja, koja je bila pred met spora izmedu Kotora i Budve, a koja je na osnovu uvidaja na licu mjesta i povelje izdate 1351 u Nerodimlju pripala Kotoru (Vidi prilog "A")

9- svečanost, gozba

10 - Dubrovnik

11 - ipak, obične pilomi

12 - Čuveni zakonik Cara Dušana, proglašen 1349 godine, poznat kao najliberalniji dokumenat te vrste i vremena;

13 - Milostić Tatjana-Tana po ocu Dubrovkinja, a po majci vjerovatno, Ruskinja, modena i odrasla u Carigradu, svojevremeno vlasnica jedne kafane i upravnica neke vrste ugostiteljske škole na periferiji Tivta, u mjestašcu koje je kasnije prozvano Lepetane, valjda prema imenu nekadašnje gostioničarke, a pogrešno prema italijansko-venecijanskom značenju riječi: "Le puttane" (prostitutke).

L. - Srednjovjekovni naziv za Budvu II.- Caru Paleologu:

III. - Kotoranima;

IV. - Budvan ima;

V. - Novoimenovanoj knjeginji, uz aluziju na sopstvenu ženu, sestru bugarskog cara.

Dragutin Karlo Deklić